Chi tiết chế độ hưu trí 2025–2026: Điều kiện, cách tính và thủ tục mới nhất (Có ví dụ)

1- Giới thiệu chung

Trong cuộc sống, ai rồi cũng sẽ đến lúc rời xa công việc để bước vào tuổi nghỉ hưu. Đây là giai đoạn quan trọng, bởi lương hưu chính là nguồn thu nhập đảm bảo cuộc sống khi tuổi già, sức khỏe giảm sút.

Theo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024, chế độ hưu trí là chính sách an sinh xã hội lâu dài, giúp người lao động có nguồn tài chính ổn định khi hết tuổi lao động. Năm 2025–2026 có nhiều thay đổi đáng chú ý như: tăng tuổi nghỉ hưu theo lộ trình, số năm tối thiểu về hưu thay đổi dẫn đến tỉ lệ hưởng cũng thay đổi….

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về điều kiện, cách tính, thủ tục và những lưu ý quan trọng về chế độ hưu trí.

2- Điều kiện hưởng chế độ hưu trí

Để được hưởng lương hưu, người tham gia BHXH phải đáp ứng đủ 02 điều kiện chính:

Điều kiện về tuổi đời:

Năm 2025: nam đủ 61 tuổi 9 tháng, nữ đủ 56 tuổi.

Năm 2026: nam đủ 62 tuổi, nữ đủ 56 tuổi 4 tháng.

Điều kiện về thời gian đóng BHXH: Tối thiểu 15 năm đóng BHXH.

=> Ví dụ: Ông A sinh năm 1964, đến tháng 10/2025 tròn 61 tuổi 9 tháng, đã đóng BHXH 25 năm → đủ điều kiện nghỉ hưu và hưởng lương hưu hằng tháng.

Trường hợp nghỉ hưu trước tuổi: Người lao động tham gia BHXH bị suy giảm khả năng lao động ≥ 61% hoặc làm việc trong môi trường độc hại, nặng nhọc theo quy định sẽ được hưởng hưu với điều kiện thấp hơn. Tuy nhiên, lương hưu sẽ bị giảm 2% cho mỗi năm nghỉ sớm.

3- Cách tính chế độ hưu trí

=> Xem chi tiết bài viết; https://hoidapbhxh.com/cach-tinh-che-do-huu-tri-cho-nguoi-lao-dong-nam-2025/

Công thức tính lương hưu hằng tháng:

Tỷ lệ hưởng: Lương bình quân tiền lương tháng đóng BHXH x tỉ lệ hưởng hưu.

– Đối với nữ: Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% tương ứng với 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.

– Đối với nam: Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% tương ứng với 20 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%. Trường hợp có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, mức lương hưu hằng tháng bằng 40% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH tương ứng 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 1%.

Mức bình quân tiền lương: tính theo bình quân tiền lương của toàn bộ thời gian đóng BHXH (tùy đối tượng đóng trước hay sau 1995 sẽ có cách tính khác).

=> Ví dụ: Bà B đóng BHXH 25 năm, bình quân tiền lương tháng đóng BHXH là 10 triệu/tháng.

15 năm đầu được 45%.

10 năm tiếp theo: +20%.

Tổng = 65%.
→ Lương hưu = 65% x 10.000.000 = 6,5 triệu/tháng.

4 – Mức lương hưu trí tối thiểu và tối đa

Mức tối thiểu: Đối với các trường hợp đã tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, có thời gian đóng từ đủ 20 năm trở lên, thì mức lương hưu hằng tháng thấp nhất bằng mức tham chiếu. (hiện tại là 2,340,000 đồng).

Mức tối đa: Không vượt quá 75% mức bình quân tiền lương đóng BHXH.

=> Ví dụ: Ông C có bình quân lương 20 triệu, tỷ lệ 75%.

Lương hưu = 75% x 20 triệu = 15 triệu/tháng.

Đây là mức tối đa có thể hưởng.

5 – Thủ tục, hồ sơ hưởng chế độ hưu trí

Hồ sơ gồm có: Sổ BHXH; Đơn đề nghị hưởng lương hưu (mẫu 14-HSB đối với trường hợp bảo lưu); Quyết định nghỉ việc của đơn vị (đối với người lao động).

Nơi nộp: Cơ quan BHXH cấp quận/huyện nơi cư trú.

Thời gian giải quyết: trong vòng 20 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ.

Lưu ý: Người lao động nên nộp hồ sơ trước khi nghỉ hưu khoảng 1–2 tháng để tránh gián đoạn thu nhập.

6 – Nghỉ hưu sớm và ảnh hưởng đến chế độ hưu trí

Nhiều người lo lắng khi phải nghỉ hưu trước tuổi. Theo quy định: Mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi → giảm 2% lương hưu.

=> Ví dụ: Ông D đủ 30 năm BHXH nhưng nghỉ hưu sớm 3 năm so với quy định.

Tổng giảm = 3 x 2% = 6%. Nếu tỷ lệ hưởng ban đầu là 70%, thì khi nghỉ sớm chỉ còn 64%.

7 – Chế độ hưu trí cho người tham gia BHXH tự nguyện

Người tham gia BHXH tự nguyện cũng được hưởng lương hưu khi đủ 02 điều kiện:

Tuổi đời: Năm 2025: nam đủ 61 tuổi 9 tháng, nữ đủ 56 tuổi. Năm 2026: nam đủ 62 tuổi, nữ đủ 56 tuổi 4 tháng.

Thời gian đóng: đủ 15 năm BHXH.

=> Ví dụ: Một chị lao động tự do, tham gia BHXH tự nguyện 22 năm, đến 56 tuổi 4 tháng (2026) sẽ được nhận lương hưu như người lao động bắt buộc.

8 – Cách đóng BHXH để đủ điều kiện hưởng hưu trí

Trường hợp người tham gia BHXH đủ tuồi đời về tuổi (đã đủ tuổi về hưu theo quy định nêu trên) nhưng còn thiếu năm đóng BHXH, thì người lao động có thể đóng bù một lần cho đủ 15 năm để hưởng hưu (đóng BHXH tự nguyện, đóng một lần không quá 5 năm).

=> Ví dụ: Bà E năm 2025 đủ 56 tuổi đã đủ tuổi về hưu nhưng mới đóng 13 năm BHXH, còn thiếu 2 năm như vậy bà E có thể đóng bù một lần cho 2 năm còn lại để hưởng lương hưu.

Lao động nghỉ việc chưa đủ độ tuổi và thời gian đóng BHXH để hưởng hưu thì có thể tham gia BHXH tự nguyện để nối tiếp thời gian.

9 – Tuổi nghỉ hưu theo lộ trình 2026

Nam: năm 2025 là 61 tuổi 9 tháng, đến năm 2026 là đủ 62 tuổi.

Nữ: năm 2025 là 56 tuổi, đến năm 2026 là 56 tuổi 4 tháng.

Đây là lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu theo Bộ luật Lao động 2019.

10 – Hưởng BHXH một lần hay hưởng hưu trí hàng tháng?

Hưởng hàng tháng: Người hưởng hưu trí hàng tháng sẽ có nguồn thu nhập ổn định lâu dài, phù hợp cho người muốn có thu nhập đều đặn. Ngoài ra người hưởng hưu hàng tháng còn được cấp miễn phí thẻ BHYT quyền lợi hưởng 95% trong phạm vi quyền lợi hưởng. Khi người hưởng hưu trí mất thì thân nhân có thể hưởng mai táng phí để long mai táng và trợ cấp một lần tối thiểu bằng 03 tháng lương hưu đang nhận.

Hưởng một lần: Giúp người tham gia BHXH giải quyết được khó khăn trước mắt, nhận toàn bộ trong một lần có thể đầu tư sử dụng vào mục đích cá nhân của mình. Tuy nhiên sau này sẽ không còn cơ hội nhận lương hưu hàng tháng và không còn được hưởng quyền lợi gì liên quan đến BHXH. Hay nói cách khác là người tham gia đã rời hệ thống an sinh xã hội.

Lời khuyên: Nếu còn trẻ, cần vốn làm ăn thì có thể cân nhắc hưởng một lần. Nhưng nếu đã lớn tuổi, nên nhận hằng tháng để có thu nhập ổn định, đảm bảo cuộc sống.

11 – Kết luận & Lời khuyên

Chế độ hưu trí là quyền lợi quan trọng mà bất kỳ người lao động nào cũng cần quan tâm. Để đảm bảo đầy đủ quyền lợi khi hưởng chế độ.

– Tham gia BHXH đủ và đúng lộ trình.

– Xem xét kỹ khi quyết định nghỉ hưu sớm.

– Nắm rõ thủ tục hồ sơ để không bị gián đoạn quyền lợi.

Hãy đóng đọc thêm các bài viết chi tiết trong chuyên đề “Những điều cần biết về chế độ hưu trí” để hiểu rõ từng trường hợp cụ thể.